Hộ chiếu không chỉ là giấy tờ tùy thân mà còn là thước đo phản ánh vị thế quốc gia trên trường quốc tế. Hiện tại, hộ chiếu Việt Nam đang ở vị trí 91 trong bảng xếp hạng Henley Passport Index, cho phép công dân nhập cảnh 52 quốc gia mà không cần visa hoặc chỉ cần e-visa, visa cửa khẩu.
Vậy Việt Nam cần làm gì để nâng cao thứ hạng hộ chiếu, giúp công dân thuận lợi hơn khi du lịch, học tập, làm việc quốc tế?
1. Tăng cường hợp tác ngoại giao và ký kết hiệp định miễn thị thực
Theo ông Hoàng Nhân Chính, Trưởng ban thư ký Hội đồng Tư vấn Du lịch (TAB), Việt Nam cần đẩy mạnh đàm phán miễn thị thực song phương với các quốc gia chiến lược, đặc biệt là:
- ASEAN: Duy trì và mở rộng chính sách miễn thị thực trong khu vực.
- Châu Âu (EU): Tăng cường hợp tác kinh tế và đàm phán với các nước có nền kinh tế mạnh như Đức, Pháp, Ý.
- Mỹ, Canada, Úc: Mở rộng các chương trình thị thực linh hoạt cho doanh nhân, du khách, du học sinh.
- Các nước Đông Á (Hàn Quốc, Nhật Bản, Trung Quốc): Xây dựng lộ trình nới lỏng visa song phương.
Việc tham gia vào các chương trình hợp tác quốc tế như chia sẻ dữ liệu xuất nhập cảnh, kiểm soát biên giới chung, chống di cư bất hợp pháp cũng sẽ nâng cao uy tín hộ chiếu Việt Nam.
2. Thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và ổn định chính trị
Thứ hạng hộ chiếu thường gắn liền với sức mạnh kinh tế của một quốc gia. Các nước có nền kinh tế phát triển như Singapore, Nhật Bản, Mỹ, Đức đều sở hữu hộ chiếu quyền lực nhờ vào sự ổn định và mức thu nhập cao của công dân.
Việt Nam đặt mục tiêu đến năm 2030 trở thành nước công nghiệp hiện đại, thu nhập trung bình cao, và đến năm 2045 trở thành quốc gia phát triển. Khi nền kinh tế mạnh lên, chính phủ sẽ có nhiều cơ hội đàm phán chính sách miễn thị thực với các nước khác.
3. Xây dựng hình ảnh quốc gia an toàn và đáng tin cậy
Một trong những lý do khiến nhiều quốc gia hạn chế miễn thị thực cho Việt Nam là tình trạng công dân lợi dụng visa du lịch để lao động bất hợp pháp, trốn lại sau thời gian lưu trú.
Ví dụ, cuối năm 2024, Hàn Quốc đã truy tìm 38 người Việt mất tích tại đảo Jeju khi đến du lịch. Những trường hợp này làm ảnh hưởng đến uy tín hộ chiếu Việt, khiến việc xin visa vào các nước phát triển khó khăn hơn. Do đó, cần có giải pháp kiểm soát chặt chẽ hơn, đồng thời nâng cao ý thức của công dân khi du lịch quốc tế để tránh làm ảnh hưởng đến chính sách visa chung.
4. Quảng bá du lịch, văn hóa để nâng cao uy tín quốc tế
Việc đẩy mạnh hình ảnh Việt Nam trên truyền thông quốc tế sẽ giúp nâng cao nhận diện thương hiệu quốc gia, từ đó tăng cơ hội miễn thị thực. Các hoạt động có thể thực hiện gồm:
- Tổ chức các sự kiện văn hóa, du lịch quốc tế.
- Hợp tác với các nền tảng du lịch toàn cầu như TripAdvisor, Lonely Planet để quảng bá hình ảnh.
- Xây dựng thương hiệu Việt Nam là điểm đến an toàn, hấp dẫn cho du khách quốc tế.
Singapore là ví dụ điển hình về việc tận dụng hộ chiếu quyền lực để thu hút du lịch. Nhờ miễn thị thực rộng rãi, nước này đã đón hơn 15 triệu lượt khách quốc tế năm 2024, đóng góp lớn cho nền kinh tế.
5. Cải thiện chất lượng quản lý hộ chiếu
Việt Nam có thể học hỏi các nước có hộ chiếu mạnh về hệ thống quản lý xuất nhập cảnh hiện đại, như:
- Nâng cấp công nghệ hộ chiếu sinh trắc học để tăng độ bảo mật, giảm nguy cơ làm giả.
- Kết nối dữ liệu xuất nhập cảnh với các nước khác để cải thiện tốc độ xử lý visa.
- Siết chặt kiểm soát hộ chiếu du lịch để giảm tình trạng trốn ở lại lao động bất hợp pháp.
6. Nâng cao ý thức của công dân khi du lịch quốc tế
Hình ảnh công dân Việt Nam khi du lịch nước ngoài cũng ảnh hưởng đến quyết định miễn thị thực của các quốc gia. Theo ông Martin Koerner, Phó chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp Đức tại Việt Nam (GBA), người Việt cần:
- Tôn trọng luật pháp nước sở tại: Không vi phạm quy định nhập cảnh, lưu trú.
- Hành xử văn minh, lịch sự: Tạo thiện cảm với người bản địa.
- Học giao tiếp cơ bản bằng tiếng Anh hoặc ngôn ngữ địa phương: Giúp hòa nhập và giao tiếp tốt hơn.
7. Hạn chế các hành vi tiêu cực làm ảnh hưởng đến hộ chiếu
Các chuyên gia cảnh báo rằng việc công dân Việt Nam lạm dụng visa du lịch để trốn ở lại lao động, hay các trường hợp vi phạm pháp luật khi xuất ngoại sẽ khiến nhiều quốc gia siết chặt chính sách visa đối với Việt Nam.
Để nâng cao thứ hạng hộ chiếu, cần một chiến lược tổng thể kết hợp ngoại giao, kinh tế, quản lý xuất nhập cảnh, và giáo dục ý thức công dân. Một khi hộ chiếu Việt Nam được nâng cao vị thế, công dân sẽ có cơ hội đi lại dễ dàng hơn, thúc đẩy du lịch, giao thương và hội nhập quốc tế.
